Nga Anastasia Kamvisi, Marie Claire

Një hendek për kultura dhe vende të ndryshme, aftësi gjuhësore, tërheqje ndaj letrave dhe historisë, por edhe një mendje e mprehtë biznesi, fleksibilitet, besim në diversitet dhe mbrojtje të lirisë, dashuri për familjen në të gjitha format e saj, dashuri për atdheun: këto janë një pak vetëm nga materialet e ndërtimit nga të cilat janë bërë ambasadorët e ndritur dhe dinamikë që janë në Athinë duke përfaqësuar vendet e tyre. Shumica dërrmuese e tyre mbërritën në vendin tonë në kohët e vështira të pandemisë COVID-19, por arritën të mblidhen dhe të formojnë një grup prej 22 femrash, të cilat, siç thoshte zakonisht ambasadorja portugeze Helena Paiva, “bëjnë 44 ambasadorë”.

Marie Claire i kërkoi të gjithë (ajo arriti të gjente 19), u bëri pyetje në lidhje me vështirësinë e krijimit të një familjeje për diplomatët – dhe veçanërisht gratë, për stereotipet që do të dëshironin të thyenin si në Greqi ashtu edhe në vendin e tyre, për ndryshimin që mund të bëjnë nga pozicioni i tyre në vendet ku gratë kanë pak të drejta dhe natyrisht për situatën aktuale në çështjet e barazisë në vendin e tyre. Përgjigjet e tyre, të cilat do t’i lexoni në intervistat e njëpasnjëshme që do të vijojnë në ditët në vijim) na mbushin me gëzim dhe optimizëm, teksa krijojnë një mozaik plot ngjyra të një bote më të mirë.

Në një mëngjes me diell shkurti, patëm kënaqësinë të takojmë A.E. ambasadoren e Shqipërisë, e cila na befasoi këndshëm me vendimin e saj për t’u fotografuar me një kostum të bukur tradicional, i cili tashmë është pjesë e trashëgimisë botërore të UNESCO-s.

* Vitet 80 ishin kohë interesante për të lindur në Shqipëri. Edhe pse i mbyllur nga regjimi komunist, kryeqyteti, Tirana, ishte një oaz i gjallë ku mund të ndjeje dhe të perceptoje ndryshimet që bota do të përjetonte në të ardhmen e afërt. Luela Hajdaraga është rritur në politikë. “Unë u rrita në politikë. Duke qenë vajza e një politikani, siç ishte babai im, u mësova të flisja për politikë, të diskutoja për aktivizmin qytetar dhe që në moshë të vogël e kuptova rëndësinë e demokracisë. Më vonë gjatë jetës sime, sa më shumë udhëtoja, aq më shumë u dashurova me kultura, tradita të tjera, duke e perceptuar gjithmonë tokën si një vend plot ngjyra dhe emocione të pamasë, që më priste të zbulohesha dhe të përjetoja. Por siç thuhet shpesh, udhëtimet nuk janë gjë tjetër veçse një zbulim brenda teje dhe pikërisht në ato skaje të vrazhda të botës, zemra ime shkoi shumë në shtëpi, në vendin tim. Mund të ketë qenë një pamje panoramike që të më kujtonte bukuritë e Shqipërisë, ose një copë ushqim që do të sillte në mendje shijen e mahnitshme të delikatesave tona, seri momentesh që do të më kujtonin se shtëpia vjen me ty në çdo hap të mënyrë, një mënyrë që më çoi drejt diplomacisë. Ishte një lloj sinergjie e të gjitha momenteve, vendeve dhe njerëzve që më solli në Athinë, ku jetojnë rreth 1 milion shqiptarë dhe jam i lumtur të them se ky udhëtim mahnitës nuk ka qenë gjë tjetër veçse një “Απίστευτη συνέργεια”

Kur njerëzit mësojnë për profesionin e saj, a pyesin për jetën e saj personale? A është e vështirë për familjen ta ndjekë atë nëpër botë? Sipas klishesë për jetën e një diplomati, është e vështirë për njeriun të mbajë një familje. A është e vërtetë dhe akoma më e vështirë për gratë?

Është e zakonshme që njerëzit e suksesshëm të pyeten se si mbajnë një ekuilibër punë-jetë. Kam pasur të njëjtin kuriozitet në vitet e adoleshencës, por dije se e kam kuptuar se nuk është gjë tjetër veçse çështje prioritetesh dhe betejash që ti ke zgjedhur të luftosh. Për mua, familja dhe puna ime vijnë dorë për dore dhe kam pasur fatin që jam rrethuar me luftëtarë të mrekullueshëm, si djali dhe bashkëshorti im. Për të pasur sukses, ju duhet të keni aleatë të përkushtuar, të cilët janë të aftë t’ju mbështesin dhe mjaftueshëm të fortë për t’ju qëndruar pranë pa marrë parasysh stuhitë me të cilat përballeni apo sfidat që hasni. Djali dhe bashkëshorti im rezultuan dy burra të mrekullueshëm, të cilët kanë festuar të gjitha sukseset e mia dhe më kanë qëndruar pranë në momente të vështira, duke dashur gjithmonë më të mirën për mua dhe familjen tonë.

Çfarë lloj stereotipash do të donit të thyenit si në Shqipëri, ashtu edhe në Greqi?

Kur më komunikuan se do të emërohesha si ambasador në Greqi, u tremba për një moment nga përgjegjësia e madhe që do të vinte me këtë detyrë. Shqipëria dhe Greqia shkojnë shumë së bashku dhe pavarësisht historisë, ne ndajmë së bashku vlera dhe tradita të ngjashme, proces ky që është intensifikuar nga numri i konsiderueshëm i shqiptarëve që kanë emigruar në Greqi që prej viteve ’90. Pra, sapo i ktheva sfidat në mundësi dhe sot jam i lumtur që shërbej si ambasador në një nga diasporat më të gjalla shqiptare, të cilët kanë arritur të integrohen në mënyrë perfekte në jetën e vendit që i priti. Ndër përgjegjësitë dhe detyrat e tjera kam pasur një mision dhe ai ishte të ktheja ambasadën shqiptare në Athinë, në një shtëpi për çdo shqiptar që jeton dhe punon në Greqi. Unë besoj se stereotipet janë për njerëzit që ia mohojnë vetes mundësinë për të njohur dhe pranuar tjetrin dhe në një botë të bashkuar në diversitet, shpresoj që barrierat dhe paragjykimet kulturore të lihen dhe të varrosen në të kaluarën.

Cilat janë gjërat për të cilat jeni krenare që jeni shqiptar?

Ka shumë gjëra që më bëjnë një shqiptar krenar, por mbi të gjitha jam krenar për traditat e pasura kulturore, arkitekturën e jashtëzakonshme historike dhe trashëgiminë mahnitëse. Kur më ftuat në këtë intervistë, mendova menjëherë se ky është një rast për të veshur Xhubleten, pasi shënon një nga simbolet më të spikatura të vendit tim. Të gjithë në Shqipëri ishin plot gëzim kur UNESCO e shpalli zyrtarisht Xhubletën në vitin 2022 pjesë e trashëgimisë botërore. Shajaku, motivet e qëndisura dhe kuptimi i tij simbolik, janë të gjitha pjesë e kësaj veshjeje madhështore që jam e lumtur që e vesh sot.

Si mund të ndihmojnë gratë në pozita udhëheqëse në rritjen e ndërgjegjësimit për çështjen e fuqizimit të grave?

Fuqizimi i grave nuk është vetëm çështje e grave; duhet të jetë një prioritet kombëtar për çdo vend në botë. Ne vetëm nuk mund të fitojmë një luftë kundër patriarkatit, një sistem që ka shfrytëzuar si burrat ashtu edhe ne në mënyrë të barabartë. Thënë këtë, unë e perceptoj barazinë gjinore si një domosdoshmëri të shoqërisë si të vetmen mënyrë që ne mund të mbështesim demokracinë, paqen dhe prosperitetin për komunitetet dhe vendet tona.

A mund të bëjë një ambasador një ndryshim në vendet ku gratë kanë pak ose aspak të drejta?

Siç thashë më lart, feminizmi nuk është një luftë që duhet bërë vetëm. Unë kam besuar gjithmonë në fuqinë e hapave të vegjël që mund të prodhojnë ndryshime me ndikim dhe mund të pohoj se komuniteti i grave diplomate në Greqi është i organizuar gjallërisht dhe po jep një kontribut të rëndësishëm në ndërgjegjësimin për çështjet gjinore, udhëheqjen e grave dhe probleme të tjera aktuale. me të cilat përballen gratë në këtë vend.

Gratë në pozicione me pushtet duhet të luajnë lojën e patriarkisë në mënyrë që të jenë të sykseshme? Munden të ndryshojnë lojën nga brenda?

E ndryshon lojën duke qenë agjenti i këtij ndryshimi. Ndonjëherë mjafton të jesh diçka, duke qënë vetvetja mund të bëhesh shembull që frymëzon të tjerë të sillen si ti.  Gratë janë mësuar që në moshë të re të kujdesen për njerëzit, prandaj nuk ka kuptim ta luftojmë këtë gjë, por ta pranojmë pranojeni dhe kthejeni atë në një karakteristikë themelore të lidershipit. Eshtë duke ndikuar në mënyrën se si gratë përceptojnë veten e tyre, dhe shpesh janë shkaku i krijimit të problemeve te tjera për vajzat e reja, të cilat akoma po mundohen të shkelin në këmbët e tyre dhe të ndërtojnë jetën dhe karrierën e tyre në Shqipëri.

Cila është situata aktuale në Shqipëri në lidhje me të drejtat e grave?

Nëse flasim për nivelin politik, mund të them me krenari se Shqipëria ka numrin më të lartë të ministrave gra në qeveri dhe shumë poste të tjera të rëndësishme politike po mbahen nga gratë. Megjithatë, realiteti i përditshëm ka ende çështje të konsiderueshme për t’u trajtuar si dhuna ndaj grave, përfshirja profesionale, avancimi në karrierë etj. Të gjitha këto janë shqetësime të rëndësishme që duhen adresuar menjëherë, pasi ne po jetojmë në një botë ku gjuha e urrejtjes dhe ngacmimi kibernetik është duke ndikuar në mënyrën se si femrat e perceptojnë veten dhe shpeshherë janë shkaktarë të problemeve të shtuara për femrat e reja, të cilat ende presin me padurim të afirmojnë veten dhe të ndërtojnë një jetë dhe karrierë në Shqipëri.

Çfarë na ftoni të zbulojmë për Shqipërinë që ndoshta nuk njohim?

Shqipëria është një perlë e fshehur që meriton të zbulohet. Qiejt e mahnitshëm blu përzihen me ujërat blu të thellë dhe horizonti zbehet; male të larta, të vrazhda rreth skajeve me florë dhe faunë unike; kuzhinë e shijshme dhe një verë dhe pije e shkëlqyer; qytete të gjalla, ku gjurmët e së shkuarës e gjejnë rrugën drejt modernes; Të gjitha këto janë gjëra që e bëjnë Shqipërinë destinacionin më të mirë për pushimet tuaja të ardhshme. Disa nga agjencitë turistike greke më të njohura e shohin Shqipërinë si një yll në rritje, me shumë mundësi për t’u bërë konkurruese me disa nga destinacionet më ekskluzive verore në rajon.